S beskrajnog prostranstva uzoranih polja bez ijednog drveta ili žbuna, vetar lako odnosi plodne slojeve.
Divlji zečevi prvi su platili danak nebrizi o zemljištu u Bačkoj. Lovci kažu da je ovih ušatih stvorenja sve manje, čak da su populacija pred nestajanjem, jer nema gustiša u kojem bi se sakrivali i razmnožavali, a ni zeleniša da se hrane. Staništa divljači lagano se gube, poljoprivrednici samo što nisu uzorali asfaltne puteve, snažni vetrovi u ravnici raznose površinski sloj zemlje otvarajući staro pitanje – kuda nestaju vetrozaštitni pojasevi, remize i drvoredi širom Srbije.
U Skupštini Srbije na skupu o zaštiti od erozije vetrom još pre tri godine stručnjaci su insistirali da hitno počne podizanje vetrozaštitnih pojaseva da vetar ne bi i dalje ugrožavao hiljade hektara oranica, kanala i akumulacija, a zimi i saobraćajnice smetovima snega – ističe dr Sara Lukić, docent sa Šumarskog fakulteta u Beogradu, dodajući da su erozije izazvane vetrom evidentne, pogotovu u ravničarskim područjima, u koja spadaju ogroman deo Vojvodine, Mačva, Posavina, Podunavlje, Pomoravlje i Negotinska nizija.
Odnošenje površinskog sloja zemljišta izaziva znatno smanjenje prinosa. U najfinijim površinskim slojevima koji su izloženi eolskoj eroziji nalazi se najviše humusa, uz znatne količine azota, fosfora i kalijuma, kao i mikroelemenata. Pritom je plodno zemljište praktično neobnovljiv prirodni resurs, jer se izuzetno sporo obnavlja – da bi dostigao debljinu od samo dva i po santimetra potrebno je od 150 do 500 godina!
Prema jednoj od međunarodnih kategorizacija gubitaka zemljišta u procesima eolske erozije, od moguće četiri, Vojvodina spada u drugu kategoriju takozvanih uznemirenih zemljišta (opseg gubitka zemljišta iznosi od 0,9 do dve tone po hektaru godišnje), a u prvoj su ugroženija. Kod nas je od 0,9 do 1,4 tone na teritorijama opština u kojima je pošumljenost manja od jedan odsto, uglavnom u istočnom Banatu i centralnoj Bačkoj – navodi dr Lukić.
Istraživanja Šumarskog fakulteta, rađena u blizini Tavankuta na severu Srbije, pokazala su da je na branjenom prostoru, sa zaštitnim šumskim pojasom, erozija bila do 20 puta manja nego na susednom lokalitetu koji nije imao takvu zaštitu. Vetrozaštitni pojasevi korisni su i za očuvanje autohtone flore i faune, dobra su zaštita od buke, štite vazduh od zagađenja i ublažavaju efekte klimatskih promena. To važi pod uslovom da je širina pojasa, odnosno broj redova zasađenog rastinja viši od dva – do dva ga smatramo drvoredom. Koje će se vrste drveća odabrati zavisi od uslova sredine, nažalost i slabe ponude rasadnika, u kojima se uglavnom uzgajaju dekorativne vrste za kojima postoji potražnja na tržištu.
I dok jedni apeluju i sade pojaseve i remize (što znači i staništa divljači), na drugoj strani je poražavajuća slika. U poslednjih desetak godina pokradeno je i posečeno skoro 10.000 hektara šumskih remiza koje su podigle lovačke organizacije. Ima primera krajnje bahatog i protivzakonitog uništavanja vetrozaštitnih pojaseva, kao što je bio slučaj u okolini Palića.
Vojvodini nedostaje i šuma i pojaseva. Imamo podatak iz 1981. godine, kada je pošumljenost iznosila 6,37 odsto, a danas je 6,5, što govori da u međuvremenu nije bilo znatnijih povećanja. Da bismo se približili standardima razvijenih zemalja u Evropi šumovitost treba da se podigne na 14,32 odsto – napominje sagovornica i primećuje da u zemljama EU uglavnom postoje zakonska dokumenta koja obavezuju i na podizanje ekoloških koridora koji služe za povezivanje zaštićenih staništa i šuma, posebno tamo gde je intenzivna poljoprivreda. Neke od zemalja Skandinavije, kao i Češka, donele su zakon koji obavezuje na podizanje i održavanje vetrozaštitnih pojaseva.
Tekst je objavljen 2018. godine na sajtu www.politika.rs
Ukoliko želite učestvovati u sadnjama koje organizujemo, prijavite se na našu listu volontera i obavestićemo vas kada bude organizovana neka akcija.
Ili zasadite sadnicu hrasta u Drvored mladenaca
Sa vaše strane potrebna je samo dobra volja, sadnicu dobijate na poklon. 🙂